กรรมเกี่ยวกับคนเราอย่างไร: หลักธรรมแห่งเหตุและผลในพระพุทธศาสนา

คำว่า “กรรม” ในทาง พระพุทธศาสนา คือ การกระทำ ไม่ว่าจะเป็นทางกาย วาจา หรือใจ ซึ่งมีผลตามมาแน่นอนเสมอ หลักธรรมเรื่องกรรมจึงถือเป็นแก่นสำคัญที่ช่วยให้มนุษย์เข้าใจว่า ชีวิตไม่ได้เป็นไปตามโชคชะตาหรือสิ่งลี้ลับ แต่เป็นผลจากการกระทำของเราเอง ทั้งอดีต ปัจจุบัน และสิ่งที่เรากำลังกระทำในขณะนี้

เมื่อพิจารณาอย่างลึกซึ้งจะพบว่า “เมื่อกรรมเกิดจากการกระทำของมนุษย์แล้ว มนุษย์เรานั่นแหละที่ไปเกี่ยวข้องกับกรรม” เป็นวาทะที่มีความจริงแท้อย่างยิ่ง เพราะมนุษย์คือผู้กระทำ และย่อมต้องเป็นผู้รับผลของการกระทำนั้นโดยไม่มีข้อยกเว้น และถ้าเราเข้าใจธรรมชาติของกรรมอย่างถูกต้อง ก็จะนำไปสู่ชีวิตที่มีสติ รอบคอบ และมีเมตตาต่อตนเองและผู้อื่นมากยิ่งขึ้น

พระพุทธศาสนาได้แสดงเรื่องกรรมไว้เป็นหลัก หัวใจ พระพุทธ ศาสนา 3 ข้อ ดังต่อไปนี้:

1. พระพุทธศาสนาแสดงว่ามีกรรม

ในทาง พุทธธรรม กรรมมีอยู่จริง และเป็นสิ่งที่ติดตัวเราไปไม่ว่าจะย้ายภพเปลี่ยนชาติหรือไม่ กรรมดีหรือกรรมชั่วที่เรากระทำไว้ในอดีตยังคงมีผลต่อเราในปัจจุบันและอนาคต บุคคลใดที่ทำกรรมดี เช่น การให้ทาน รักษาศีล เจริญสมาธิภาวนา พูดจาดี มีเมตตา ย่อมสะสมกุศลกรรมไว้ในจิตใจ สิ่งนี้จะติดตัวบุคคลนั้นไปเหมือนเงาที่ตามตัวไปทุกหนแห่ง

ตรงกันข้าม หากบุคคลใดทำกรรมชั่ว เช่น เบียดเบียนผู้อื่น โกหก พูดร้าย ทำลายทรัพย์สิน หรือมีเจตนาชั่วร้ายในใจ สิ่งเหล่านี้คืออกุศลกรรม ที่ส่งผลให้ชีวิตต้องพบเจอกับความทุกข์ ความเดือดร้อน หรืออุปสรรคต่างๆ ที่ดูเหมือนไม่มีสาเหตุจากภายนอก ดังนั้น ไม่ว่าจะเกิดกรรมใดขึ้น ย่อมเป็นผลจากเหตุที่เราได้กระทำไว้เอง หากใครทำดีผลย่อมดี ใครทำชั่วย่อมได้รับผลชั่ว เพราะ “กรรม” ทำหน้าที่ของมันอย่างยุติธรรมที่สุด

2. พระพุทธศาสนาแสดงว่ามีกรรมวิบาก

กรรมวิบาก คือ ผลของกรรมที่แสดงออกในภายหลัง หรือจะเรียกว่าผลตอบแทนของการกระทำก็ได้ กรรมวิบากมีลักษณะซับซ้อน บางอย่างส่งผลในชาตินี้ บางอย่างส่งผลในชาติหน้า หรือในภพภูมิอื่นๆ ซึ่งแบ่งออกได้เป็น 3 ระยะ คือ

• วิบากในปัจจุบันชาติ: การกระทำที่ให้ผลเร็ว เช่น พูดจาไพเราะจึงมีคนรักใคร่ หรือช่วยเหลือผู้อื่นแล้วได้รับความช่วยเหลือตอบกลับ
• วิบากในชาติต่อไป: กรรมบางอย่างไม่ได้ให้ผลทันที แต่แฝงอยู่ในจิตสันดาน และส่งผลในภพชาติต่อไป เช่น การสร้างบุญใหญ่ที่ส่งผลให้เกิดในตระกูลมั่งคั่ง
• วิบากในอนันตกาล: กรรมที่มีผลยืดเยื้อ ส่งผลข้ามภพข้ามชาติ เช่น การฆ่าคนโดยเจตนา ซึ่งจะทำให้ต้องตกในนรกก่อน แล้วจึงเกิดเป็นมนุษย์ที่มีกรรมติดตัว

ผู้ที่เข้าใจเรื่องกรรมวิบากจะไม่กลัวกรรมเก่าเกินไป เพราะรู้ว่า “เรายังมีปัจจุบันให้ทำกรรมดีเพิ่ม” และเมื่อบุญใหม่มีมากพอ กรรมเก่าก็จะไม่สามารถเบียดเบียนชีวิตเราได้มากนัก

3. พระพุทธศาสนาแสดงว่า สัตว์ทั้งหลายมีกรรมเป็นของตนเอง

พระพุทธเจ้าได้ตรัสไว้อย่างชัดเจนว่า “สัตว์ทั้งหลายมีกรรมเป็นของตนเอง เป็นผู้รับผลของกรรม เป็นผู้สืบต่อกรรม มีกรรมเป็นแดนเกิด มีกรรมเป็นเผ่าพันธุ์ มีกรรมเป็นที่พึ่งอาศัย” ความหมายก็คือ ไม่มีใครหนีกรรมไปได้ และไม่มีใครสามารถรับกรรมแทนผู้อื่นได้

ต่อให้มีคนรักเรามากแค่ไหน เขาก็ไม่สามารถรับทุกข์แทนเราได้ เช่นเดียวกับที่เราก็ไม่สามารถเอาบุญให้ผู้อื่นโดยไม่ให้เขาสร้างเอง สิ่งที่เราทำไว้เท่านั้น ที่จะติดตัวเราไปเมื่อชีวิตนี้จบลง เพราะกรรมคือสมบัติที่แท้จริงของชีวิต เป็นสิ่งที่สะสมไว้ในจิต และจะนำเราไปสู่ที่ดีหรือที่ชั่วในภพหน้า

ผู้ที่เข้าใจในข้อนี้ จะหมั่นระวังตนในการคิด พูด ทำ และเลือกสะสมเฉพาะสิ่งที่ดีมีคุณค่าทางจิตใจ เพราะรู้ว่าไม่มีสิ่งใดพึ่งพาได้อย่างแท้จริงเท่ากับ “กรรมของตนเอง”

ความหมายของการแผ่เมตตา

การแผ่เมตตาคือการส่งจิตที่เต็มไปด้วยความปรารถนาดี ความรัก และการให้อภัยออกไปสู่ผู้อื่น โดยไม่เลือกว่าคนนั้นจะเป็นมิตรหรือศัตรู การแผ่เมตตาอย่างต่อเนื่องไม่เพียงแต่สร้างบุญในปัจจุบันเท่านั้น แต่ยังช่วยระงับเวรกรรมเก่าที่เราอาจเคยสร้างไว้กับใครในอดีตชาติ

ผู้ที่มีเมตตาจิตจะทำให้คู่เวรคู่กรรมหมดฤทธิ์ เช่นเดียวกับไฟที่ถูกดับด้วยน้ำ เพราะไม่มีเจตนาพยาบาทอีกต่อไป ความเมตตาจึงเป็นพลังทางจิตที่ยิ่งใหญ่ เป็นเสมือนเกราะป้องกันใจจากการทำกรรมชั่ว และเป็นสะพานเชื่อมโยงสันติสุขไปยังโลกภายนอก

สรุป: กรรมเกี่ยวกับคนเราอย่างไรกรรมใน พระพุทธศาสนา คือ การกระทำทางกาย วาจา และใจ ที่มีผลต่อชีวิตอย่างแน่นอน มนุษย์เป็นผู้สร้างกรรม และต้องรับผลของกรรมที่ตนเองทำไว้ ไม่ใช่เรื่องของโชคชะตาหรือสิ่งลี้ลับ หากเข้าใจหลักกรรมอย่างถูกต้อง จะช่วยให้เราดำเนินชีวิตด้วยสติ มีเมตตา และรับผิดชอบต่อการกระทำของตนเอง นำไปสู่ความสุขและความเจริญในระยะยาว.